برای آموزش برنامه نویسی جدا از آموختن اصول آن، باید ابتدا از میان انواع مختلف زبان‌های اموزش برنامه نویسی با توجه به توانایی خود و هدفی که از برنامه‌نویسی دارید، یک زبان را انتخاب کنید. در گام بعد شما می‌توانید با استفاده از کتاب‌ها، مقالات و ویدئوهای آموزشی که در همه‌جا از جمله اینترنت قرار دارند، به صورت خودآموز این مهارت را بیاموزید. ذهن انسان‌ها قدرت پردازش، تجزیه و تحلیل وحل مسائل مختلف را در حد عالی دارد. زمانی‌که با مسائل و موقعیت‌های مختلف برخورد می‌کنیم، عکس‌العملی مناسب را با توجه به دانش و تجربیات خود نشان می‌دهیم.

اما ماشین‌هایی هم که قدرت پردازش دارند، همیشه در سطح پایین‌تری نسبت به انسان قرار می‌گرفته‌اند. حال اگر بخواهیم موضوع یا کاری را به ماشین‌ها بسپاریم، با توجه به اینکه آنها نمی‌توانند بسیاری از مسائل را درک کنند، نیازمند راهی برای انتقال ساده‌تر خواسته‌هایمان هستیم. در اینجاست که بحث برنامه‌نویسی مطرح می‌شود.

به بیانی ساده، برنامه‌نویسی یعنی درخواست‌هایی که به مراتب برای ماشین‌ها پیچیده است را به صورت دستوراتی ساده و قابل فهم برای آنها تبدیل کنیم. به عبارت دیگر می‌توان گفت که ما درخواست خود را در قالب یک برنامه‌ی ساده، دقیق و دارای نظم و ترتیب می‌نویسیم و آنگاه آن را در اختیار  ماشین قرار می‌دهیم تا بر اساس آن عمل کند.

تعریف برنامه نویسی

برنامه‌ نویسی یک روش حل مسئله به کمک کامپیوتر است. این ساده‌ترین تعریفی است که می‌توان برای برنامه‌ نویسی ارائه داد.  تعاریف دیگری نیز می‌توان ارائه داد مثل برنامه‌ نویسی یک علم است که به کمک آن می‌توان به کامپیوتر دستوراتی برای اجرا داد. منظور مشترک همه‌ی این تعاریف این است که به ما بفهماند برنامه‌ نویسی زبان حرف زدن با کامپیوتر است. به زبان ساده‌تر یک برنامه‌ نویس به کمک یک زبان برنامه‌ نویسی منظور خود را به یک نرم افزار منتقل می‌کند.

در برنامه‌ نویسی دستورات را در قالب کدهایی به کامپیوتر می‌دهیم این اطلاعات و دستورات در مغز کامپیوتر (CPU) پردازش می‌شوند و خروجی کار به کاربر نمایش داده می‌شود. برای اینکه خروجی کار همان خروجی مد نظر ما باشد باید به زبانی که کد را با آن نوشته‌ایم مسلط باشیم و از طرفی نیز نقشه یا به اصطلاح الگوریتم آن را در کاغذ یا ذهن خود رسم کرده باشیم. حال می‌خواهیم به معرفی این دو عبارت یعنی زبان برنامه نویسی و الگوریتم بپردازیم.

زبان برنامه نویسی چیست؟

مهم‌ترین راه ارتباطی بین انسان‌‌ها حرف زدن است. انسان‌ها برای فهماندن منظور به یکدیگر، باهم صحبت می‌کنند. حال ما برای فهماندن منظور خود به کامپیوتر نیز مجبوریم با زبان خودش با آن حرف بزنیم. به طور کلی یک زبان برنامه‌ نویسی، زبانی است که برای نوشتن برنامه‌های کامپیوتر به کار می‌رود که رایانه‌ای را برای انجام محاسبات یا اجرای الگوریتم یا احتمالاً کنترل دستگاه‌های خارجی مثل چاپگر، ربات و… درگیر می‌کنند. به بیان ساده‌تر برنامه نویسی راهی برای درک خواسته‌های ما توسط رایانه یا هر وسیله هوشمندی است. حال برای فهماندن منظور و خواسته خود به آنها از زبان‌های برنامه نویسی استفاده‌ می‌کنیم.

همانطور که در جهان انواع زبان ها و آداب و رسوم وجود دارد در دنیای برنامه نویسان نیز انواع زبان های برنامه نویسی را داریم. زبان‌های برنامه نویسی شاید در ظاهر همگی یک شکل باشند اما در باطن  تفاوت‌های بسیاری دارند. تفاوت‌هایی مثل: نوع کد، نوع زبان، کاربرد تعداد کتابخانه و …. مثلا در زبان پایتون برای چاپ یک نوشته از دستور print استفاده می‌کنیم اما در زبان c++ از دستور  coun استفاده می‌کنیم. خروجی هر دو دستور در هر دو زبان یک چیز است و باهم تفاوتی ندارند اما دیدیم که در نوشتن کد باهم تفاوت داشتند. این یکی از کوچک‌ترین تفاوت‌ها بین دو زبان پایتون و c++ بود.

اما تفاوت مهمی که بین همه زبان‌های برنامه نویسی وجود دارد، کاربرد آن‌هاست. مثلا زبان‌های  css  و html غالبا برای طراحی سایت بکار میروند و نمیتوان با آنها برنامه‌ای برای اندروید نوشت ولی با استفاده از زبان جاوا به راحتی میتون برای اندروید بازی و برنامه ساخت. پس ما نمی‌توانیم بگوییم اگر به یک زبان برنامه نویسی مسلط شدیم به دیگر زبان‌ها هم نیز تسلط داریم همان‌گونه که یک فردی که انگلیسی بلد است نمیتواند ادعا کند میتواند چینی هم نیز صحبت کند.

انواع زبان‌های آموزش برنامه نویسی

زبان‌های برنامه‌نویسی بسیار متنوع هستند. معیارهای زیادی برای تقسیم‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی وجود دارد؛ اما شاید بهترین معیار برای دسته‌بندی، کاربرد آن زبان باشد. زبان‌های برنامه‌نویسی با توجه به کاربردشان به ۴ دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.

زبان برنامه‌نویسی ویندوز چیست؟

زمانی که میخواهیم برنامه‌ای را طراحی کنیم که روی سیستم عامل ویندوز قابل اجرا باشد، از این دسته زبان‌ها استفاده می‌کنیم. به بیان دیگر، برای طراحی برنامه‌ها و نرم‌افزارهایی تحت ویندوز، ما نیازمندم زبان‌های برنامه‌نویسی ویندوزی هستیم تا این سیستم عامل بتواند دستورات ما را بفهمد و آنها را اجرا کند.
سی (C)، سی پلاس پلاس (C++)، جاوا (Java) و پایتون (Python) نمونه‌هایی از این زبان‌ها هستند.

آموزش برنامه نویسی به زبان تصویری

زبان برنامه نویسی Scratch با هدف آموزش اصول برنامه نویسی به کودکان در آزمایشگاه رسانه دانشگاه MIT توسط تیمی به رهبری دانشمندی به نام آقای میشل رسنیک، طراحی و ساخته شد. این زبان برنامه نویسی در سال ۲۰۰۷ به بازار عرضه شد و زبان برنامه نویسی جدید و به روزی در دنیا محسوب می شود. با این حال در همین مدت کوتاه این زبان برنامه نویسی، طرفداران زیادی در سراسر جهان پیدا کرده است.

علت این رشد سریع، سادگی و جذاب بودن محیط کار، قابل درک بودن دستورها و عملیات ها، دارا بودن تمامی مفاهیم و امکاناتی که یک برنامه نویس به آن احتیاج دارد و همچنین رایگان بودن و در دسترس بودن آن است. شما به کمک این زبان برنامه نویسی می توانید برنامه، بازی و انیمیشنی را که می خواهید بسازید و این در حالی است که یادگیری این آموزش نیاز به هیچ گونه پیش نیاز مهارتی و آموزشی نخواهد داشت.

آموزش برنامه نویسی به زبان تحت وب

گاهی باید برای اجرای درخواست خود، دستوراتی را به مرورگرها بدهیم یا برای آنها برنامه‌بنویسی کنیم. در این مواقع زبان‌های برنامه‌نویسی تحت وب را به کار می‌بریم. البته خوب است بدانید که زبان‌های برنامه‌نویسی تحت وب، با توجه به مخاطب هدف‌شان به دو دسته‌ی سمت کاربر (Front-End) و سمت سرور (Back-End) تقسیم می‌شوند.

نمونه‌های زبان برنامه‌نویسی سمت کاربر:
CSS، HTML، جاوا اسکریپت (Javascript) و جی کوئری (jQuery).

نمونه‌های زبان برنامه‌نویسی سمت سرور:
جاوا (Java)،پایتون (Python)، پی اچ پی (PHP) و روبی (Ruby).

زبان برنامه نویسی اپلیکیشن موبایل‌های هوشمند چیست؟

امروزه در هر زمان و هر جا موبایل‌های هوشمند در دست مردم قرار دارد. افراد برای انجام تمام کارهای خود، تا جایی که امکان داشته‌ باشد از این ابزار هوشمند استفاده می‌کنند. به همین دلیل آموزش برنامه نویسی و طراحی نرم‌افزارها یا اپلیکیشن‌های برای موبایل‌های هوشمند بسیار مهم است. برای این منظور می‌باید از زبان‌هایی استفاده کرد که قابل فهم برای سیستم عامل‌های اندروید یا IOS باشند؛ مانند پایتون (Python)، جاوا (Java)، سی شارپ (C#)، جاوا اسکریپت (Javascript) و روبی (Ruby).

زبان برنامه نویسی چند منظوره چیست؟

احتمالا هنگام مطالعه‌ی ۳ گروه قبلی متوجه تکرار شدن نام چند زبان در دسته‌های متفاوت شده‌اید. این زبان‌ها قابلیت این رادارند که برای هر کاربردی در دنیای برنامه‌نویسی و کامپیوتر مورد استفاده قرار بگیرند. این زبان‌ها را به زبان‌های برنامه‌نویسی چند منظوره شهرت دارند. شما می‌توانید با یادگیری یکی از این زبان‌ها در هر بستری و برای هر کاربردی برنامه‌نویسی کنید. سی (C)، سی پلاس پلاس (C++)، سی شارپ ()C#، جاوا (Java)، پایتون (Python) و روبی (Ruby) نمونه‌ای از زبان‌های چند منظوره‌ی دنیای برنامه‌نویسی هستند.

تفاوت برنامه‌نویسی و کدنویسی چیست؟

در بین بیشتر مردم که تخصصی در دنیای کامپیوتر ندارند و حتی افرادی که به صورت غیر حرفه‌ای و آماتور در این عرصه فعالیت می‌کنند، تفاوتی بین کدنویسی و برنامه‌نویسی وجود ندارد. این در حالی است که اگر کمی عمیق‌تر به این موضوع نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که با وجود خروجی یکسان، اما این دو از ریشه کاملا متفاوت هستند. برای اینکه بهتر این موضوع را درک کنید، برای شما یک مثال میزنیم.

اگر شما یک نویسنده و یک مترجم را در نظر بگیرید؛ ممکن است با توجه به اینکه حاصل کار هر دو یک کتاب است، این دو را یکسان در نظر بگیرید، در حالیکه این کاملا اشتباه است. کار نویسنده خلق یک اثر در قالب متن است. نویسنده این کار را با یک ایده شروع می‌کند و با استفاده از روش‌های ایده‌پردازی و تکنیک‌های نویسندگی، محصول را از صفر به صد می‌رساند.

مترجم کار تبدیل یک کتاب از زبانی به زبان دیگر را انجام می‌دهد. او با در دست داشتن کتاب به زبان اصلی و با بکار بستن قواعد ترجمه، همان متن و محتوا را بدون هیچ افزایش یا کاهشی، فقط به زبانی دیگر ارائه می‌دهد.

کدنویس شخصی هست که به دستورات، کتابخانه‌ها و قواعد یک زبان برنامه‌نویسی مسلط است. کدنویس می‌تواند یک الگوریتم یا فلوچارت را با بکارگیری اجزا و دستورات زبان‌های برنامه‌نویسی به یک برنامه تبدیل کند.

یک کدنویس به خودی‌خود وظیفه ندارد که به چگونگی کارکرد برنامه یا بهینه بودن آن فکر کند. به زبان دیگر، کدنویس برنامه‌ای را که طراحی شده، به زبانی قابل فهم برای کامپیوتر ترجمه می‌کند. اما برنامه‌نویس فردی است که یک مسئله به او ارائه می‌شود و او می‌بایست که با تفکر حل مسئله و با در نظر گرفتن امکانات، بهترین الگوریتم و برنامه‌ی ممکن را طراحی کند. با توجه به توضیحاتی که در بالا ارائه شد، می‌توان فهمید که برنامه‌نویسی در مقایسه با کدنویسی، مهارتی است که به دانش، خلاقیت و تجربه  بیشتری نیاز دارد.دستیابی به مهارت برنامه‌نویسی است که باعث شکوفایی و دستیابی به توانایی‌های ذهنی دیگری نیز می‌شود.

 الگوریتم و فلوچارت چیست و چه کاربردی در آموزش برنامه نویسی دارد؟

نه تنها برای برنامه‌نویسی که برای انجام هر کاری بهتر است مراحل انجام آن کار را به صورت گام به گام بدانیم. حتی نوشتن این روند دنباله‌ای بر روی کاغذ می‌تواند بسیار مفید باشد و در بسیاری از موارد، ما را از سردرگمی نجات داده و اشتباهات‌مان را کاهش دهد. در دنیای ریاضیات و کامپیوتر به این برنامه‌ی دنباله‌دار و گام به گام الگوریتم می‌گویند. البته الگوریتم‌های ریاضی و کامپیوتر باید به طور معمول دارای ویژگی‌هایی باشند؛ از جمله:
ورودی
خروجی
واضح و مشخص بودن
کامل بودن (داشتن شروع و پایان مناسب)

از ابتدا انسان با تصویر ارتباط خوبی برقرار کرده و آن را بهتر درک می‌کرد. به همین دلیل حتی بعد از اختراع خط، انسان‌ها برای درک بهتر بسیاری از مفاهیم مکتوب، آن‌ها را به تصویر تبدیل می‌کردند. در همین راستا برای  فهم و ارتباط بهتر با الگوریتم‌ها یک نمایش تصویری (گرافیکی) از آنها ابداع شد و آن را فلوچارت نامیدند. در فلوچارت تمام گام‌ها و مراحل ممکن بر اساس ساختارشان دسته‌بندی شده‌اند. هر شکل هندسی نماینده و بیانگر یک دسته است.

به چه کسی برنامه نویس می‌گویند؟

تا به اینجا تعریف برنامه‌ نویسی را به زبانی ساده مطرح کردیم. حال می‌خواهیم بدانیم به چه کسی برنامه‌ نویس می‌ گویند. امروزه با توجه به رشد فناوری و برای آسایش و راحتی بیشتر انسان‌ها، بسیاری از کارها به ماشین‌ها سپرده می‌شود. اما همانطور که گفتیم، ماشین‌ها به تنهایی قادر به درک درخواست‌های ما نیستند.

به همین دلیل باید برای آنها برنامه‌ نویسی کرد. کسی که برنامه‌نویسی را انجام می‌دهد، باید ابتدا درخواست را به‌طور دقیق بفهمد و بتواند بهترین و مناسب‌ترین راه حل را برای آن ارائه دهد. در ضمن برنامه‌نویس باید کاملا زبان و توانایی‌های ماشینی که برای آن برنامه می‌نویسد را بداند. مهارت و موفقیت برنامه‌نویس وابسته به درک درست درخواست یا مشکل، ارائه‌ی بهترین راه حل و تسلط به زبان کامپیوتر است. در حقیقت هنگامی که فردی برنامه‌نویسی می‌کند، دستورات به‌خصوصی را نوشته و کامپیوتر آن‌ها را اجرا می‌کند. برای  مطالعه بیشتر در مورد برنامه نویس به مقاله به چه کسی برنامه نویس می گویند؟ مراجعه کنید و آن را مطالعه نمایید.

چرا باید برنامه‌ نویسی را یاد بگیریم؟

امروزه تکنولوژی لحظه به لحظه در حال پیشرفت است. بخش عظیمی از تکنولوژی را کامپیوتر و برنامه‌ نویسی فرا گرفته است. برای آن که بتوانیم بروز شویم و از تکنولوژی عقب نمانیم باید حداقل در یکی از اجزای آن مهارت کسب کنیم. آسان‌ترین و در عین حال کارآمدترین مهارت در دنیای امروز فراگیری و یادگیری برنامه نویسی است. برنامه‌ نویسی یکی از علم‌های روز دنیا است که همگام با تکنولوژي جلو می‌رود. امروزه برنامه نویسی و تکنولوژی را می‌توان دو یار جدا نشدنی دانست چرا که هر دوی آنها به هم وابسته‌اند و هرکدام کار دیگری را راحت تر می‌کند.

یادگیری برنامه‌ نویسی مزیت‌های زیادی دارد که در مقاله چرا باید برنامه‌ نویسی را یادگرفت به آن اشاره می‌کنیم. اما از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش هوش ریاضی، مهارت حل مسئله و درک منطقی و حل راحت تر مسائل اشاره کرد.

کاربرد برنامه نویسی در زندگی

امروزه برنامه‌ نویسی در زمینه‌های فراوانی پیشرفت داشته البته به منظور بهتر می‌توان گفت در همه زمینه‌ها. از ماشین‌ها گرفته تا حتی ماشین لباس‌شویی و یخچال. این وسایل هرکدام برای انجام کارهای خودشان از قبل کدنویسی شدند تا کارها را به درستی و خودشان به تنهایی انجام دهند. مثلا یک ماشین لباسشویی برنامه‌ریزی شده تا لباس‌ها را کامل بشوید؛ سپس طبق یک زمانبندی مشخص آن‌ها را خشک کند. یا مثلا یخچال، یک یخچال هوشمند دمای داخل یخچال را اندازه‌ می‌گیرد و طبق برنامه‌ای که به آن داده شده اگر دما گرم یا سردتر از حد معمول بود آن را تنظیم کند تا میوه‌جات و سبزیجات خراب نشوند.

چگونه آموزش برنامه نویسی را بهتر یاد بگیریم؟

برای آموزش برنامه نویسی جدا از آموختن اصول آن، باید ابتدا از میان انواع مختلف زبان‌های آموزش برنامه نویسی با توجه به توانایی خود و هدفی که از برنامه‌نویسی دارید،یک زبان را انتخاب کنید. در گام بعد شما می‌توانید با استفاده از کتاب‌ها، مقالات و ویدئوهای آموزشی که در همه‌جا از جمله اینترنت قرار دارند، به صورت خودآموز این مهارت را بیاموزید. روش دیگر برای یاد گرفتن برنامه‌نویسی شرکت در کلاس‌های آموزش برنامه نویسی است که هم به صورت حضوری و هم به صورت آنلاین برگزار می‌گردد. در نابغه‌ساز ما به کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۶ سال آموزش برنامه نویسی را انجام میدهیم.

سخن پایانی

در پایان، آموزش برنامه نویسی یکی از مهمترین و پرطرفدارترین موضوعات در دنیای فناوری اطلاعات است. این آموزش به شما امکان می‌دهد تا به عنوان یک برنامه نویس حرفه‌ای، قادر به تولید نرم‌افزارهای کاربردی و مورد نیاز جامعه باشید.

آموزش برنامه نویسی باعث می‌شود تا شما قادر به حل مسائل پیچیده و تحلیل دقیق آن‌ها با استفاده از الگوریتم‌های مناسب شوید. همچنین، با استفاده از زبان‌های برنامه نویسی مختلف، قادر به تولید نرم‌افزارهای چندپلتفرم و قابل استفاده در سطح جهان خواهید بود.

آموزش برنامه نویسی همچنین به شما اجازه می‌دهد تا در صنعت فناوری اطلاعات کار کنید و درآمد خوبی کسب کنید. با توجه به رشد روزافزون صنعت فناوری اطلاعات، تقاضا برای برنامه نویسان حرفه‌ای همچنان در حال افزایش است.

در نهایت، آموزش برنامه نویسی به شما امکان می‌دهد تا به عنوان یک خالق نرم‌افزار، در جامعه و جهان دیجیتال مشارکت کنید و به پیشرفت و توسعه جامعه کمک کنید.

سوالات متداول:

برنامه نویسی چیست؟

برنامه نویسی فرآیند ایجاد مجموعه‌ای از دستورالعمل ها است که به کامپیوتر می‌گوید چگونه یک کار را انجام دهد. یا به عبارتی ساده‌تر برنامه نویسی روش حل مسئله از طریق کامپیوتر است. که به این مجموعه دستورالعمل ها که قابلیت اجرایی توسط کامپیوتر را داشته باشد، برنامه می‌گویند.

کاربرد برنامه نویسی چیست؟

کاربرد برنامه نویسی را می‌توان در محیط اطراف مان نیز لمس کرد. از ماشین لباسشویی و وسایل الکرونیکی گرفته تا در صنایع بزرگی که نیروی انسانی را تعدیل و ماشین آلات، جایگزین آنها شده اند. علاوه بر اینها نرم افزارها و سایت‌های اینترنتی و بازی‌های کامپیوتری همگی با برنامه نویسی ایجاد شده‌اند.