همه‌ی انسان‌ها از بدو تولد دارای هوشهای مختلفی هستند. هوش انسان به ۸ دسته تقسیم بندی میگردد. این دسته بندی حاصل نتایج نظریه یک روانشناس آمریکایی به نام هاوارد گاردنر است. او در دهه نود میلادی آنچه را که دیگران به عنوان یک مهارت تلقی میکردند، هوش معرفی کرد و در هشت نوع قرار داد. در این مقاله به شناخت و پرورش هوش طبیعت گرا میپردازیم. البته پیش از آن توضیح مختصری از همه انواع هوش را برای تان بازگو خواهیم کرد.

انواع هوش های چندگانه گاردنر

۱ _هوش منطقی– ریاضی (LM.I)

درکی که ما از مسائل مختلف و برداشت منطقی از چیزهای گوناگون می‌کنیم مربوط به این بخش است.

۲ _ هوش موسیقایی(M.I)

این هوش بیانگر درک، ساخت، اجرا، و تبدیل کلمات به ملودی است. پرورش هوش موسیقیایی میتواند روی عملکرد بهتر مغز کمک کند

۳ _ هوش فضایی  (S.I)

این هوش ناظر بر درک عمیق از محیط، فضا و مکان است.

۴ _ هوش زبانی (L.I)

این قسمت برای به کار بردن درست کلمات از نظر دستور و مفهوم است. این هوش در نوشتن و حتی زبان بدن هم تاثیر مستقیم می‌گذارد. از این هوش می توان برای بیان افکار و درک متقابل اندیشه ها و افکار دیگران بسیار استفاده کرد. هوش کلامی به فرزند ما امکان می‌دهد که به دریافت و تولید زبان شفاهی، اشاراتی و یا نوشتاری بپردازد و از طریق آن با دنیای اطرافش به سازگاری برسد .

۵ _ هوش بدنی– حرکتی (BK.I)

این بخش به رابطه ذهن و جسم و کار‌های فیزیکی مثل حفظ تعادل، چالاکی، قدرت، سرعت، انعطاف پذیری و هماهنگی بین اعضای بدن دلالت دارد.

۶_ هوش بین فردی (Le.I)

هوش بین فردی ، این هوش به اجتماعی‌تر شدن، صمیمی‌تر شدن، درک حالات روحی و روانی ، انگیزه‌ها، عقاید، باورها، احساسات، عادات و نیازهای فرد کمک می‌کند.

۷ _ هوش درون‌فردی (La.I)

فرد با کمک این هوش میتواند به درک توانایی‌های خود برسد.

۸­ _ هوش طبیعت گرا(N.I)

پرورش هوش طبیعت گرا برای درک بهتر محیط اطراف خود است. پرورش هوش طبیعت گرا و این هفت هوش به ما در ارتباط برقرار کردن با محیط اطراف کمک بسیاری میکند، مثلا هوش فضایی در امر نقاشی، هوش جسمی _حرکتی در ورزش، هوش منطقی_ریاضی در درک مسأله‌های مختلف و … به ما کمک می کنند . حال میخواهیم در مورد هوش طبیعت گرا بیشتر بدانیم.

هوش طبیعت گرا چیست؟

هوش طبیعت‌گرا به معنای توانایی فرد برای برقراری ارتباط با محیط، شناسایی گیاهان و حیوانات مختلف و دسته‌بندی آن‌ها بر اساس شباهت یا تفاوت‌ها است. پدران و مادران ما در گذشته تلاش زیادی برای شناخت محیط اطرافشان داشته‌اند.

آن ها با دقت کردن به انواع حیوانات و رفتار آن‌ها توانستند از خودشان در مقابل موجودات خطرناک مراقبت کنند و یا با تامل در فصل‌ها و نشانه‌هایی که خبر از بارندگی یا گرما می‌دادند، صنایعی مثل کشاورزی و خانه‌سازی را ایجاد کنند و حتی از گیاهان و خواص آن‌ها برای تهیه دارو یا غذا نیز استفاده کردند. به نظر می‌رسد هوش طبیعت‌گرایی که از آن صحبت می‌کنیم هم باقی‌مانده و یادگاری از اجدادمان باشد.

طبیعت برای افرادی با هوش طبیعت گرا، خانهٔ دوم آن‌ها است

 طبق این نظریه افرادی که هوش طبیعت گرا بالایی دارند به طبیعت علاقه فراوانی نشان می دهند. آن ها از گشت وگذار در طبیعت لذت می برند و در به خاطر سپردن گونه های مختلف گیاهان و جانوران استعداد خاصی  دارند. طبیعت ، حیوانات ، گیاهان و … برای آن ها بسیار ارزشمند بوده و احساس ارتباط و نزدیکی بیشتری با آن ها دارند.این افراد هم درست مثل افراد با «هوش بدنی جنبشی» دوست دارند بتوانند در حین یادگیری ببینند، حس کنند و لمس کنند.

ویژگی پرورش هوش طبیعت گرا در کودکان

• به محیط طبیعت اطراف خود توجه زیادی نشان می دهند.
• این کودکان با طبیعت ارتباطی قوی برقرار می کنند و با عناصر طبیعی احساس یکپارچگی می کنند.
• از حضور در محیط های طبیعی نظیر جنگل، بیابان، دریا، رودخانه ها و… انرژی می گیرند.
• به نگهداری حیوانات یا گیاهان بسیار علاقه دارند.
• با بودن در طبیعت احساس شادی، سرزندگی و آرامش بیشتری دارند.
• این کودکان گونه های مختلف طبیعی را می شناسند و از یادگرفتن نام این گونه ها احساس رضایت خاطر دارند.
• دوست دارند در طبیعت به کند و کاو بپردازند و عناصر طبیعی را با دستان خود لمس کنند.
• دوست دارند به حیوانات خیابانی و زخمی کمک و رسیدگی کنند.
• از کودکی به بازی در باغچه یا به اصطلاح خاک‌بازی علاقه و میل دارند.
• در نقاشی‌ها بیشتر کوه، درخت، حیوانات و منظره را نقاشی میکنند.
• کتاب‌ها و قصه‌هایی را که در آن‌ها شخصیت‌های داستان‌ها حیوانات هستند یا اتفاقات داستان در جنگل و کوه باشد، بیشتر می پسندند.
• وقتی از آنها بپرسند در آینده دوست داری چه کاره شوی، بیشتر مشاغلی را که با طبیعت و حیوانات و گیاهان سر و کار دارند اعلام می‌کنند.
• علاقه‌مندند مدت زمان زیادی کنار پنجره ماشین یا اتوبوس و هواپیما بنشینند و منظره بیرون را نگاه کنند.
• در کلاس‌های مدرسه دوست دارند کنار پنجره بنشینند تا بتوانند بیرون را تماشا کنند.
• جهت‌یابی آن‌ها عالی است و وقتی گم می‌شوند مسیر را به راحتی پیدا می‌کنند.

راه های پرورش هوش طبیعت گرا در کودکان

• با کولاژ چیزهای طبیعی بسازند.
• فرصت‌هایی فراهم کنید تا به گلکاری یا کاشت سبزی و صیفی‌جات حتی در اندازه‌های گلدانی بپردازند.
• سعی کودک شما به فعالیت یا ورزش در طبیعت بپردازند مانند شنا، کوه‌نوردی، ورزش‌های آبی، گردشگری طبیعی و…
• با کودک خود به دیدن موزه علوم طبیعی و یا باغ وحش بروید.
• سعی کنید کودک شما روزانه با طبیعت سروکار داشته باشد.
• با فرزند خود به یک محیط جدید سفر کنید
• چند ساعتی را کنار یک رودخانه سپری کنید.
• با فرزند خود در باغچه به گیاه کاری بپردازید.

مشاغلی که برای افراد دارای هوش طبیعت گرا هستند مناسب است

افراد طبیعت گرا اغلب در مسیر شغلی گام برمی‌دارند که ارتباطی با طبیعت داشته باشد. شاید سوال پیش بیاید که برای استفاده از هوش طبیعت گرا شغل مناسبی وجود دارد؟

چند مورد از شغل های برای افراد دارای هوش طبیعت گرا

• دام پزشک
• پرنده شناس
• ستاره شناس
• مربی حیوانات
• باستان شناس
• طبیعت شناس
• حیوان شناس
• زیست شناس
• گیاه شناس
• مهندسی طراحی محیط زیست
• زیست‌شناسی دریایی
• هواشناسی

وسایل بازی مناسب برای پرورش هوش طبیعت گرا در کودکان

• ذره بین
• تلسکوپ
• میکروسکوپ
• کتاب های تاریخ
• کتابهای مرجع در مورد پرندگان، حشرات، حیوانات، گیاهان، گلها و غیره میتواند در پرورش هوش طبیعت گرا نقش داشته باشند.

افراد مشهوری که دارای هوش طبیعت گرا بالایی بودند

• گالیله
• مرحوم محمد علی اینانلو
• لویی پاستور
• جان مویر
• مندل
• چارلز داروین
• لیلا اسفندیاری
• عظیم قیچی‌ساز
• برادران امیدوار

سخن پایانی

در آخر لازم است برخی موارد را مطرح کنیم تا والدین و همچنین معلمان عزیز،  در پرورش هوش طبیعت گرا در فرزندانمان سهیم باشند:

والدین عزیز در بخشی از محیط منزل (تراس، جلوی پنجره، وباغچه …) گیاهان و گلدان‌هایی را قرار دهید و مسئولیت رسیدگی و آب دادن به آن‌ها را کودکانتان بسپارید.

همچنین کادر محترم مدارس، حتماً در محیط مدرسه و یا کلاس درس گلدان‌ها و گیاه‌هایی را قرار دهند. قطعاً برخی از دانش‌آموزان مسئولیت آبیاری و رسیدگی به این گلدان‌ها برعهده خواهند گرفت.

اینگونه موارد میتواند در پرورش هوش طبیعت گرا در کودکان موثر باشد.