هدف ما در این مقاله این است که به بررسی بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان بپردازیم. زبان برنامه نویسی برای کودکان؟ درست خواندید! همان طور که می دانید، استفاده از رایانه و اینترنت در دهه اخیر به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. با سرعتی که جامعه ما به فناوری دیجیتال وابسته شده است، منصفانه است که بگوییم دانش اولیه برنامه نویسی کامپیوتر به یک ضرورت تبدیل شده است.

بر اساس الگوهای فعلی، روندها و پیشرفت‌های تکنولوژیکی، آینده در کد نویسی است. یادگیری برنامه نویسی در سنین پایین می‌تواند فرزند شما را برای یک عمر موفقیت آماده کند. اما همانند هر چیزی که مربوط به کودکان است، می‌بایست جذاب و سرگرم کننده باشد.

کد نویسی به کودکان می‌آموزد که با استفاده از مجموعه از مراحل، اقدامات یا دستورالعمل‌ها، راه حلی منطقی برای یک مشکل پیدا کنند. این به کودک شما کمک می‌کند تا مهارت حل مسئله را به‌دست آورد؛ برنامه‌ نویسی، کودکان را به چالش می‌کشد تا خلاقانه فکر کنند و ایده‌ها و راه حل‌های نوآورانه را برای رویارویی با ناملایمات ارائه دهند. آموزش برنامه ‌نویسی به کودکان به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های دیگری را نیز بیاموزند. مانند ریاضیات، خواندن و استدلال تحلیلی. بنابراین پیدا کردن بهترین زبان برنامه‌ نویسی در مرحله اولیه یادگیری بسیار ضروری است.

برنامه‌ نویسی

قبل از اینکه از خود بپرسیم بهترین زبان برنامه‌ نویسی برای کوکان چیست، باید معنای برنامه‌ نویسی را به خوبی بلد باشیم. برنامه نویسی به معنای نوشتن دستورالعمل‌هایی است که به یک رایانه می‌گوید که چگونه آن را اجرا کند. این دستورالعمل‌ها باید به یک زبان خاص و در یک زبان برنامه‌ نویسی نوشته شوند؛ زبان‌های برنامه ‌نویسی زیادی وجود دارند ک هرکدام ویژگی‌های متفاوتی دارند.

برنامه‌نویسی را می‌توانیم پایه و اساس دنیای کامپیوتر بدانیم. داشتن مهارت برنامه‌نویسی در جهان کامپیوتر مانند مهارت خواندن و نوشتن، ضروری بوده و به عنوان یک پایه برای سایر مهارت‌ها است. بنابراین شروع راه آموختن در دنیای کامپیوتر، یادگیری برنامه‌نویسی است. که بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان زبان اسکرچ است. (شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر مقاله‌ی فواید برنامه‌نویسی برای کودکان و نوجوانان را مطالعه نمایید.)
همانطور که گفتیم، لازم است این گونه آموزش‌ها را از سنین پایین آغاز کنیم؛ اما شاید در نگاه اول، ورود به این جهان از دروازه‌ی برنامه‌نویسی سخت و دشوار به نظر برسد.

به‌ طور معمول محیط برنامه‌ نویسی سرد و خشک است و این فعالیت برای بیشتر افراد جذابیتی ندارد. نشستن پشت سیستم و نگاه کردن به صفحه‌ی نمایشی که در آن یک سری کد ناملموس قرار دارد، آن‌هم برای مدتی طولانی واقعا خسته کننده‌است. به همین جهت نیاز است تا برای آموزش این مهارت به کودکان، یک بستر مناسب فراهم کرد. در این راستا متخصصین کشور‌های پیشرفته بهترین زبان‌ برنامه‌ نویسی‌ برای کودکان طراحی کرده‌اند.

زبان برنامه ‌نویسی کودکان

بعد از بیان مفهوم برنامه‌نویسی، بایستی فهمید که زبان برنامه ‌نویسی چیست؟ زبان برنامه ‌نویسی را می‌توان نوشتن دستورات و مقرراتی که توسط کامپیوتر اجرا می‌شود، دانست. یک زبان برنامه‌ نویسی بایستی ویژگی‌های های متفاوتی داشته باشد که بتواند به‌عنوان یک زبان برنامه ‌نویسی برای کودکان شناخته شود؛ پس زبان برنامه‌ نویسی برای کودکان چیست؟

دو جنبه مهمی که برای تبدیل‌ شدن یک زبان به زبان برنامه نویسی کودکان باید در نظر گرفته شود، این است که یک زبان برنامه‌ نویسی بایستی به‌راحتی در دسترس کودکان قرار گیرد و همچنین ساده و قابل‌ فهم باشد. به‌طور کلی یک زبان خاص را نمی‌توان به‌ عنوان زبان برنامه ‌نویسی کودک طبقه‌ بندی کرد، زبان مناسب برای یک گروه سنی ممکن است برای گروه سنی دیگر مناسب نباشد.

برای کودکان بین 5 تا 8 سال بهتر است، زبان کد نویسی با محیط آموزشی بصری انتخاب شود. تعداد بسیار زیادی از زبان‌ برنامه ‌نویسی هستند که به کودکان این امکان را می‌دهد که با استفاده از یک محیط بصری کد نویسی کنند، محیطی که کدنویسی با کشیدن و رها کردن بلوک‌های کدگذاری، شبیه به یک پازل کد نویسی انجام می‌شود. Scrath ،Snap و Blockly نمونه‌هایی از زبان‌ های برنامه‌ نویسی مبتنی بر بلوک هستند. که محبوب‌ ترین زبان از این دسته، زبان اسکرچ است که در سطح جهانی به‌ عنوان بهترین زبان برنامه ‌نویسی برای کودکان شناخته‌ شده است.

زبان برنامه‌ نویسی مبتنی بر بلوک

برنامه‌ نویسی مبتنی بر بلوک به زبان برنامه‌ نویسی اطلاق می‌شود که دستورات اجرایی را به بخش‌هایی به نام بلوک تبدیل می‌کند. این بلوک‌ها معمولاً با آیکون‌هایی نشان داده می‌شوند که می‌توان روی آن‌ها کلیک کرد و آن‌ها را برای مرتب کردن مجدد آن‌ها کشید. این نوع رویکرد به‌عنوان رویکرد برنامه‌ نویسی کشیدن و رها کردن نیز شناخته می‌شود.

همچنین برای کودکان با سنین بالاتر می‌توانید به سراغ زبان‌های برنامه‌ نویسی مبتنی بر متن مانند پایتون و جاوا اسکرپیت رفت. با این‌ حال تعداد بسیار زیادی زبان‌ برنامه ‌نویسی مختلف وجود دارد و هر سال که می‌گذرد به‌روز می‌شوند. برای شروع، انتخاب بهترین زبان برنامه‌ نویسی می‌تواند دردسرساز باشد.

ویژگی های زبان برنامه نویسی برای کودکان

هنگامی‌که به این فکر می‌کنید که کدام زبان برنامه‌نویسی برای فرزند شما مناسب است، باید علاقه‌ی او را در نظر بگیرید. فرزند شما مجبور نیست منحصراً به یک زبان برنامه‌ نویسی پایبند باشد. غالباً اصول یک زبان برنامه‌ نویسی با زبان دیگر یکسان می‌باشد و هنگامی‌ که کودک شما بر اصول اولیه تسلط پیدا کرد، می‌تواند به‌سرعت و راحتی در زمینه برنامه ‌نویسی پیشرفت کند. ما در اینجا به یکی از بهترین زبان‌های برنامه‌ نویسی برای کودکان یعنی زبان اسکرچ اشاره‌ کرده‌ایم.

Scratch، بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان

زمانی که صحبت از برنامه‌ نویسی برای بچه‌ها می‌شود، زبان‌های برنامه‌ نویسی بصری مانند اسکرچ پایه محکمی از اصول برنامه‌ نویسی را ارائه می‌دهند که درآن بچه‌ها از بلوک‌های کد (از طریق روش کشیدن و رهاکردن برنامه‌نویسی) برای متحرک‌سازی شخصیت‌ها، ایجاد بازی و ساخت بازی استفاده می‌کنند.

Scratch یک محیط برنامه‌نویسی آنلاین و انجمنی است که در آن کودکان می‌توانند مفاهیم زیربنای برنامه ‌نویسی را از طریق بازی بیاموزند. اسکرچ توسط میچل رسنیک و آندرس مونروی هرناندز اختراع شد. آن‌ها Scratch را اختراع کردند تا مردم (به‌ویژه کودکان) در سراسر جهان بتوانند کد نویسی را یا بگیرند. اسکرچ که در آزمایشگاه رسانه MIT توسعه‌یافته است، به بیشتر از 70 زبان ترجمه‌ شده است و در بیشتر نقاط جهان استفاده می‌شود.

اسکرچ برای:

1. کودکانی که به‌تازگی وارد حیطه برنامه‌ نویسی شده‌اند.
2. برای کودکانی که به آموزش‌های بصری علاقه‌مند هستند.
3. انتقال مفاهیم اولیه (برنامه‌نویسی) مانند حل مسئله.
4. برای اینکه به کودکان خود نشان دهیم که برنامه‌ نویسی چقدر می‌تواند سرگرم‌ کننده و جذاب باشد.

Scratch چه مفاهیم کد نویسی را می‌تواند آموزش دهد؟

• متغیرها
• حلقه‌ها
• Ifو else
• توسعه بازی
• انیمیشن
• و…

ویژگی‌های زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ به شرح زیر است:

سهولت دسترسی

مهم‌ترین ویژگی اسکرچ این است که کار با آن آسان است. و برای اجرا به برنامه خاصی نیاز ندارد، فقط یک مرورگر وب و یک حساب کاربری. و از آنجایی‌ که از کد نویسی مبتنی بر بلوک استفاده می‌کند، به‌اندازه زبان‌های مبتنی بر متن نیاز توجه به جزئیات ندارد. یک بلوک اشتباه کد می‌تواند منجر به باگ شود، اما یافتن آنها بسیار آسان است!

جذاب بودن برای کودکان

یکی از بهترین دلایلی که بچه‌ها می‌توانند از Scratch Coding استفاده کنند، این است که بسیار سرگرم‌کننده است. کودکان و بزرگسالان انگیزه بیشتری برای انجام کارهایی دارند که انجام آنها لذت‌بخش است. Scratch با برداشتن بار یادگیری طولانی کلمات رمزگذاری و تمرکز بر مفاهیم، یادگیری کد نویسی را به یک پازل چالش‌ برانگیز تبدیل می‌کند. این‌ یک استراتژی عالی برای جذب کودکان به فرآیند کد نویسی است.

تعامل با سایر کودکان

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم Scratch این است که دارای یک انجمن آنلاین بسیار تعاملی است که در آن افراد، آثار هنری و بازی‌های خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند که این  موجب می‌شود کودکان شما بیشتر درگیر برنامه نویسی شوند.

مزایای اسکرچ

• در Scratch بیشتر عمل‌ها با ماوس انجام می‌شود، بنابراین حتی بچه‌هایی که به‌ طورکلی به استفاده از رایانه عادت ندارند، می‌توانند به‌راحتی آن را هدایت کنند.
• اسکرچ زبان برنامه نویسی است که نیازی به کد نویسی ندارد و تنها با ترکیب بلوک‌های دستوری قابل انجام است بنابراین فقط باید به‌درست بودن الگوریتم فکر کرد.
• کودکان می‌توانند با استفاده از اسکرچ بازی‌های خود را بسازند.
• آن‌های می‌توانند با استفاده از اسکرچ فایل‌های صوتی زیادی تهیه کنند، آهنگ‌ها را پخش کنند و یا آهنگ مختص خود را بسازند.

معایب اسکرچ

• پروژه‌های منتشر شده برای هرکسی قابل‌ استفاده است.

اگرچه Scratch دارای معایبی است، اما درمجموع برنامه نسبتاً خوبی است که می‌تواند توانایی‌های کودکان را از طرق مختلف افزایش دهد، مانند دادن درک اولیه از الگوریتم‌های کامپیوتری و نحوه کار برنامه‌نویسی.

بهترین پروژه‌های اسکرچ

1.بازی‌های اسکرچ

هیچ‌چیز بیشتر از بازی‌های چالش‌برانگیز و پرجنب‌وجوش کودکان را مجذوب نمی‌کند. Scratch به شما این امکان را می‌دهد که بازی‌های خود را بسازید.

• بازی ماز
• بازی توپ و راکت
• بازی پک من

نمونه‌هایی از بازی‌هایی هستند که می‌شود در اسکرچ ایجاد کرد.

2.فیلم‌های انیمیشن اسکرچ

Scratch به خاطر فیلم‌های انیمیشن/داستان‌های متحرک رنگارنگ و جذابش شناخته می‌شود. اگر کودک شما عاشق داستان می‌باشد این پروژه‌ها را دوست خواهد داشت.

• بهتر است برای ایجاد داستان متحرک ابتدا موضوع داستان را بیابید و سپس به بیان این‌که در مقدمه، قسمت میانی/اصلی و در پایان چه اتفاقی می‌افتد، بپردازید.

سخن پایانی

با سرعتی که جامعه ما تا این حد به فناوری وابسته شده است، به جرات می‌توان گفت که برنامه ‌نویسی اولیه کامپیوتر دیگر رشته‌ای نیست که فقط علاقه‌مندان باید آن را یاد بگیرند (و در آخر به آن مسلط شوند). برنامه‌ نویسی کامپیوتری برای کودکان نباید نوعی فعالیت فوق‌ برنامه باشد که تنها والدین آینده‌نگر فرزندان خود را در آن ثبت‌نام کنند.بلکه باید به یک دوره ضروری برای کودکان در تمامی سنین تبدیل شود.

حال که به اهمیت آموزش برنامه ‌نویسی پی بردیم شاید از خود بپرسید بهترین زبان برنامه‌ نویسی برای کودکان چیست؟ یا برای شروع برنامه‌ نویسی برای فرزندم از کدام زبان استفاده کنم؟ پیشنهاد ما به شما زبان برنامه ‌نویسی اسکرچ است. همانطور که قبلاً ذکر شد، Scratch یک زبان برنامه نویسی برای بچه‌ها است تا داستان‌ها، بازی‌ها و انیمیشن‌های تعاملی خود را برنامه‌ریزی کنند.

مهم‌ترین ویژگی اسکرچ این است که یک زبان برنامه‌ نویسی مبتنی بر بلوک است؛ این بدان معناست که بچه‌ها به‌جای کدهای برنامه ‌نویسی پیچیده، برنامه نویسی را بر اساس بلوک‌های بصری یاد می‌گیرند. این باعث می‌شود اسکرچ به یک زبان برنامه ‌نویسی بصری، آسان و سرگرم‌کننده تبدیل شود. همه کاربران اسکرچ می‌توانند پروژه‌های خود را در پلتفرم آنلاین اسکرچ به اشتراک بگذارند؛ بنابراین بینش هیجان‌انگیزی را در مورد روند برنامه‌نویسی خود در اختیار کل جهان قرار دهند.

در این مقاله سعی داشتیم بهترین زبان برنامه‌ نویسی برای کودکان را به شما معرفی کنیم. امیدواریم مطلب فوق دید شما نسبت به این موضوع باز کرده باشد. نظرات و پیشنهادات خود را در قسمت دیدگاه‌ها برای ما ارسال فرمایید.

سوالات متداول: 

چرا کودکان باید برنامه نویسی یاد بگیرند؟

برنامه نویسی دانشی است که روز به روز در حال گسترش بوده و همچون زبان انگلیسی فراگیر شده است. به همین دلیل یادگیری این مهارت، از سنین کودکی فرد را علاوه بر اینکه در جامعه آینده آماده میسازد، در آینده شغلی کودک نیز تاثیر خواهد داشت.

بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان چیست؟

با توجه و به سطح دانش کودکان در زمینه کار با کامپیوتر و درک بهتر برنامه نویسی، زبانی برای آنها مناسب است که کمترین پیچیدگی را برای او ایجاد کند. اسکرچ این ویژگی را داشته و حتی به زبان فارسی نیز موجود است. بنابراین قطعا از بهترین گزینه های انتخابی برای آموزش برنامه نویسی به کودکان به شمار میرود.