تاریخچه‌ی زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ

تحقیقات نشان می‌دهد که یادگیری برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان باعث رشد تفکر منطقی، افزایش قدرت حل مسأله، افزایش صبوری و پشتکار، افزایش اعتماد به نفس و مشارکت در کارهای گروهی شده و آنها را برای داشتن شغل‌های بهتر در آینده آماده می‌سازد.

همه‌ی افراد می توانند به راحتی با یادگیری زبان برنامه نویسی اسکرچ، برنامه ها، بازی ها، انیمیشن ها و داستان های تعاملی و ایده های خود را برنامه نویسی کنند و بسازند.

اسکرچ یک زبان برنامه نویسی Visual است. Visual را می‌توان گرافیکی، دیداری و یا بصری ترجمه کرد. یعنی در اسکرچ دستورات را تایپ نمی‌کنیم بلکه این دستورات به شکل تصاویری هستند که آنها را با Drag&Drop در زیر هم قرار می‌دهیم تا یک برنامه ساخته‌ می‌شود. به این روش برنامه نویسی (یعنی استفاده از دستورات به شکل بلوک)، blockly programming می‌گویند.

زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ یک زبان برنامه نویسی تصویری است که توسط یک تیم در دانشگاه ام آی تی(MIT) آمریکا طراحی شد و نسخه‌ی اولیه آن در سال ۲۰۰۷ به صورت رایگان در اختیار همه قرار گرفت.

یادگیری این مهارت از سنین پایین درست مثل آموزش زبان‌های دیگری به غیر از زبان مادری، می‌تواند در رشد و شکوفایی و موفقیت افراد در بزرگسالی اهمیت بسزایی داشته باشد.

زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ برای آن دسته از افرادی که با هیچ یک از زبان های برنامه نویسی آشنایی ندارند و تمایل دارند که مفاهیم برنامه نویسی را یاد بگیرند نیز مفید می باشد. در این زبان برنامه نویسی تصویری نیاز به حفظ کردن هیچ یک از کدها نیست و کدها به صورت آماده در بلاک‌های گوناگون دسته‌بندی شده‌اند. 

گروه اسکرچ (Scratch Team | ST) سازمانی است که به مدیریت، نگهداری و برقراری امنیت فناوری اسکرچ کمک می‌کند. علاوه بر این، این گروه به ساخت دوره‌های آموزشی کاربردی برای برنامه نویسی با اسکرچ نیز می‌پردازند.

خلاصه تاریخچه اسکرچ

زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ توسط دانشگاه MIT در ابتدای دهه ۸۰ شمسی (سال ۲۰۰۳ میلادی) ساخته شده است. به بیان دقیق‌تر، این فناوری توسط گروه Lifelong Kindergarten آزمایشگاه رسانه MIT با رهبری میچل رزنیک (Mitchel Resnick) خلق شده است.

نرم افزار زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ با الهام گرفتن از زبان لوگو Logo در سال ۲۰۰۳ ساخته و زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ۱ نامیده شد.

این همه اسم، چرا اسکرچ؟

جالبه بدونین که اسم اسکرچ از یه حرکت مخصوص دی جی ها گرفته شده. بعضی از دی جی ها با حرکت دادن صفحه‌های دیسک به عقب و جلو آهنگ های مختلفی تولید میکنن که به این کار اسکرچینگ یا خراش دادن گفته میشه. به دلیل اینکه در اسکرچ هم با ترکیب کردن دستورات میشه بازی‌ها و برنامه‌های جدید تولید کرد، سازندگان این زبان اسمش رو اسکرچ گذاشتن.

رده‌ی سنی کاربران اسکرچ

زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ ویژه‌ی کودکان و نوجوانان ۸ تا ۱۶ سال می باشد، این زبان همچنین برای افرادی که با هیچ یک از زبان‌های برنامه‌نویسی آشنایی دارند و تازه به دنیای برنامه نویسی وارد شده‌اند، مفید می‌باشد.

در اسکرچ کودکان و نوجوانان می‌توانند انواع بازی، انیمیشن، داستان مصور، بازی‌های ریاضی، موسیقی و … بسازند و با استفاده از بازی‌سازی، مفاهیم اصلی برنامه‌ نویسی را بیاموزند.

نکته ی جالب توجه اینجاست که در این زبان نیاز به نوشتن حتی یک خط کد نیست. کدها به صورت آماده، مانند تکه های پازل با رنگ‌های متفاوت و دسته‌بندی‌های متفاوت وجود دارند و کاربران برای برنامه نویسی کافیست کدها را به هم متصل کنند و نتیجه برنامه خود را ببینند.

زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ در حال حاضر به بیش از ۵۰ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده که زبان فارسی یکی از آنهاست.

وب سایت رسمی اسکرچ در حال حاضر حدود ۴۰  میلیون عضو دارد که اعضای آن روزانه پروژه های خود را با افراد دیگر به اشتراک می‌گذارند. 

آیا با زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ می‌توان سخت‌افزار خاصی را برنامه نویسی کرد؟

کودکان و نوجوانان می توانند با استفاده از زبان برنامه‌ نویسی اسکرچ به دنیای واقعی هم متصل شوند و بازی‌ها و برنامه‌های خود را توسط سخت افزارهای گوناگون کنترل کنند. اسکرچ به سخت افزارهای زیادی از جمله پیکو برد، لگو، جوی استیک و … متصل می‌شود و تعداد این سخت افزارها در حال گسترش است. 

زبان برنامه نویسی اسکرچ از اول هم فارسی داشت!

جالبه بدونین که scratch از همون نسخه‌‌ی اولیه از زبان فارسی پشتیبانی می کرده، تنها مشکلی که نسخه‌ی ۱ و ۲ با زبان فارسی داشتن این بود که کلماتی که حرف “ی” داشتن رو درست نشون نمیدادن. که این مشکل در نسخه‌ی ۳ این زبان برطرف شد.

معنی زبان برنامه نویسی  Scratch به فارسی

Scratch کاری است که توسط یک دی جی (بله درست خواندید یک Dj) انجام می‌شود. در تصویر زیر یک Dj را در حال Scratching می‌بینید. به حرکت این دیسک‌ها توسط دست‌های دی جی Scratching گفته می شود. دی جی با Scratching قطعات آهنگ‌های مختلف را در کنار هم قرار می‌دهد و یک آهنگ جدید می‌سازد دقیقا مشابه کاری که ما در اسکرچ انجام می‌دهیم یعنی:
* قطعات مختلف دستورات، شکل‌ها و موسیقی را که در داخل برنامه اسکرچ وجود دارد را در کنار همدیگر می‌گذاریم تا یک برنامه جدید ساخته شود.
* برنامه‌هایی که توسط دیگران نوشته شده است را بر می‌داریم و به آن چیزهایی را اضافه و کم می‌کنیم، چیزهایی را تغییر می‌دهیم و برنامه خودمان را می‌سازیم.

شعار Scratch در وب سایت رسمی

Imagine , Program , Share

منظور از این شعار چیست؟

هر یک از این واژه ها بیان کننده اهداف تیم MIT می‌باشد.

اولین واژه Imagine : از همانگونه که از نام آن مشخص است، به قوه‌ی تخیل کودکان اشاره دارد. چرا که تخیل از ارکان اصلی در آموزش است اما در سیستم آموزشی کودکان و نوجوانان در مدارس این موضوع جایگاه آنچنانی ندارد؛ لذا سازندگان Scratch، کودکان را به تخیل سازی دعوت می‌کند. در برنامه Scratch ، کودکان می‌توانند شخصیت مورد نظر خود را نقاشی و طراحی کرده و با آنها انیمیشن و بازی  بسازند. البته شایان ذکر است که Scratch شخصیت ها، کاراکترها و تصویر اماده‌ای نیز دارد مثل: تصاویری از حیوانات، ابزار‌های موسیقی تصویر غذا و ..

دومین واژه program : پس از تخیل سازی نوبت به پیاده سازی می‌رسد. از آنجایی که این تخیل می‌تواند یک بازی یا داستان باشد بنابراین بایستی دستوراتی به کامپیوتر بدهند تا قابلیت اجرایی داشته باشد. این کار با Scratch ممکن خواهد بود.

سومین واژه Share : این واژه به تازگی در فارسی نیز به کار می‌رود و به معنای به اشتراک گذاری است. یکی از اهداف بیان شده در اسکرچ اشتراک گذاری است. کودکان می‌توانند پروژه خود را در وب سایت رسمی Scratch با دیگر کودکان سراسر جهان به اشتراک بگذارند. با این کار آنها با کودکان دیگر نیز در تعامل خواهند بود. از طرفی دیگر با مشاهده پروژه دیگران ایده خواهند گرفت.

اسکرچ ورژن ۳

در تاریخ ۱۲ دی نسخه‌ی وب اسکرچ ۳ به صورت رسمی منتشر شد و محیط وب سایت اسکرچ نیز به نسخه ی ۳ تغییر کرد. از زبان برنامه نویسی اسکرچ می‌توان به صورت آنلاین (برخط) و تحت وب استفاده کرد.

نسخه ی ۳ اسکرچ دارای افکتهای صوتی بیشتر، امکانات بیشتر در قسمت طراحی شکلک ها و پشت صحنه و امکانات بهتر در قسمت انتخاب رنگ و … می‌باشد.

همچنین مشکل با حرف (ی) که در نسخه‌ی اسکرچ ۲ در زبان فارسی وجود داشت در اسکرچ ۳ برطرف شده است.

سخن پایانی

حال که با این زبان جالب آشنا شدید وقت آن است که آن را یادبگیرید. اسکرچ زبان ساده‌ایست و برای کودکان توصیه می‌شود پس شما هم اگر میخواهید این زبان را یاد بگیرید و مسیر برنامه نویسی را شروع کنید، فرصت را از دست ندهید و برای یادگیری برنامه نویسی همین الان اقدام کنید.