دوره‌ی نوجوانی زمانی است که نه می‌توان آن را جزء کودکی دانست و نه می‌توان آن را در شمار سال‌های جوانی برشمرد. هنگامی که نباید از فرد انتظاراتی در حد یک بزرگسال داشت؛ و صد البته که برخورد‌های کودکانه نیز از سمت او قابل قبول نخواهد بود.

نوجوانی، فصل بلوغ و شکوفایی است که بدون شک با بحران‌های زیادی نیز همراه خواهد بود. یکی از ویژگی‌های شخصیتی و توانمندی‌هایی که در این دوران بسیار ضروری و مهم است و قابلیت تقویت چندین برابری آن نیز در این زمان وجود دارد، اعتماد به نفس در نوجوانان است.

در مقاله‌ی اعتماد به نفس کودکان گفتیم که دوره‌ی اصلی شکل‌گیری و رشد اعتماد به نفس در افراد، کودکی و تا حدود ۵ سالگی است. اما همانطور که گفته شد، نباید بحران‌هایی را که از آن پس و تا پایان عمر در کمین اعتماد به نفس انسان است، فراموش کرد.

حال با در نظر گرفتن آنچه تا به‌حال گفتیم؛ نیازی به تاکید نیست که دوران نوجوانی با تمام ویژگی‌هایش، شاید مهم‌ترین و تاثیرگذارترین بحران برای اعتماد به نفس هر فرد در طول زندگی اوست.

اعتماد به نفس در نوجوانان و اهمیت آن

اگر بخواهیم زندگی را به مزرعه‌ای قابل کشت تشبیه کنیم؛ کودکی گویای مراحلی است که تا قبل از کاشت، برای آماده‌سازی و بهبود شرایط خاک و مزرعه انجام می‌دهیم، چیزی شبیه شخم‌زدن. نوجوانی نماینده‌ی گام بعدی است، یعنی کاشت. در مرحله‌ی کاشت، نوع بذر ما و نحوه‌ی کاشت آن، می‌تواند بیانگر محصولی باشد که ما در سرانجام کار عمر برداشت خواهیم کرد. و همین نکته است که بار اهمیت دوره‌ی نوجوانی را مشخص می‌سازد. آنچه میخواهیم به شما بگوییم، مقدار تاثیرگذاری نوجوانی در محصول عمر ماست.

آنچه که ارزش و اهمیت اعتماد به نفس نوجوانان را در این دوره نمایان می‌کند؛ نیاز به اعتماد به نفس نوجوانان برای تصمیم‌گیری‌ها و بازخورد‌های مهم و ارزشمند است. داشتن اعتماد به نفس قدرتی به ما می‌دهد که در میان نظرات، تردید‌ها، نارضایتی‌ها و هجمه‌ی فکری اطرافیان، آنچه را که به نظر درست می‌دانیم، برگزیده و پای آن بمانیم.

علائم کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان

• نسبت به نظرات و افکار خود تردید دارند.
• همواره در تصمیم‌گیری و انتخاب دچار مشکل می‌شوند.
• اضطراب و تردیدی از درون همیشه همراه آنان است.
• هرگز خود را آماده‌ی مسابقه‌دادن یا آزمودن نمی‌دانند.
• توانمندی‌های دیگران بسیار بزرگ و مهارت‌های خود را بسیار ناچیز می‌دانند.
• بیش از اندازه درباره‌ی رفتار و اعمال خود دقت می‌کنند و به نوعی  دچار وسواس فکری هستند.
• سعی دارند با سرگرمی و اشتغال به کار خود را از نظر‌ها و حتی حملات فکری خود پنهان کرده و رها سازند.

۴ راه برای درمان کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان

۱.اجازه‌ی تجربه شکست و اعتماد به نفس در نوجوانان

نوجوانان همواره می‌خواهند در تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های خود مستقل عمل کنند. این موضوع به خودی‌خود بسیار ارزشمند بوده و برای رشد و پرورش نوجوانان مفید است. البته قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری دارای پیامد‌هایی است که اگر به خوبی مدیریت شود، می‌تواند باعث شکوفایی و افزایش اعتماد به نفس در نوجوان باشد؛ اما در غیر این‌صورت بسیار مضر خواهد بود. منظور از پیامد‌هایی که ذکر شد، شکست و خطا در انتخاب یا تصمیم‌گیری است.

تجربه‌ی انتخاب‌های غلط و شکست خوردن در یک کار شاید در نگاه اول بد و ناخوشایند باشد اما، نباید از یاد ببریم که “شکست پلی است به سوی پیروزی”. به این ترتیب هر تصمیم و  انتخابی که بر اساس عقل باشد، صرف نظر از نتیجه‌ای که در بر‌دارد (موفقیت یا شکست)، مفید خواهد‌ بود. با این دید نه‌تنها می‌توان تجربیات فراوان و ارزشمندی کسب کرد، بلکه می‌توان از احساس تلخ و مخرب شکست جلوگیری کرده و اعتماد به نفس در نوجوانان را مورد حمایت قرار داد.

۲.واگذاری مسئولیت و اعتماد به نفس در نوجوانان

هرگاه مسئولیتی بر عهده‌ی انسان گذاشته می‌شود و او می‌تواند به خوبی از پس آن برآید، ناخودآگاه تاثیر بسیار مثبتی در تقویت اعتماد به نفس در نوجوان دارد. ضمن اینکه این واگذاری مسئولیت باعث رشد و پرورش توانایی‌ها در نوجوانان خواهد شد. پس به‌طور کلی می‌توان گفت دادن مسئولیت به نوجوان و کسب حس مسئولیت‌پذیری از او، یکی از راه‌های درمان کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان و پرورش آنها است.

۳.یاری در رسیدن به اهداف نوجوانان

در دوران نوجوانی افراد اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. می‌توان اهداف نوجوانان را با توجه به اهمیت آنان دسته‌بندی کرد؛ اما شاید آنچه در اینجا جلب توجه کند، خشنودی و اعتماد به نفسی است که جدا از میزان اهمیت موضوع و هدف، نوجوان بدست می‌آورد. در نتیجه از شما به عنوان یک والد می‌خواهیم که در راه رسیدن به تمامی اهداف فرزندتان یار و همراه او باشید. در این صورت است که نوجوان خود را تنها نمی‌یابد و بخاطر دستیابی به اهدافش، در کنار شما و با حمایت شما، اعتماد به نفس در نوجوان افزایش خواهد‌یافت. که این عامل نقش مهمی در درمان کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان است.

۴.ماجراجویی و اعتماد به نفس در نوجوانان

نوجوانی به نوعی دوره‌ی فوران هیجانات است. زمانی که انسان سرشار از احساسات گوناگون و به دنبال بروز آن‌هاست. تخلیه این هیجانات که همیشه هم مثبت نیستند، کمک بزرگی به افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان است.

نوجوانان وقتی در معرض هجوم هیجانات مثبت و منفی قرار می‌گیرند، دچار بحران‌های روحی می‌شوند. پاسخ و بروز درست این احساسات، حال روحی خوبی برای نوجوان ایجاد می‌کند.

در این راستا یکی از روش‌های مفید و کارآمد، جهت‌دهی نوجوانان به سمت ماجراجویی است؛ بطوری که برای تخلیه‌ی هیجان خود، ماجراجویی‌هایی در دل طبیعت و از جنس تفریح و ورزش، برگزینند. گشت‌و‌گذار در طبیعت، کوهنوردی، سفر و … را انتخاب کنند. که این عامل نیز در درمان کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان کمک شایانی خواهد کرد.

همه این عوامل که ذکر شد در درمان کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان نقش اساسی را ایفا میکند.

دلایل کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان

.مقایسه

یکی از مخرب‌ ترین و بیهوده‌ ترین کار‌های دنیا مقایسه‌ی افراد با یکدیگر است؛ زیرا هر انسانی کاملا منحصر به فرد بوده و دارای ویژگی‌ها و شرایطی متفاوت است. مقایسه‌کردن نوجوانان به‌مراتب می‌تواند بسیار بدتر و خطرناک‌تر باشد. زیرا همانطور که گفته شد، نوجوانان در دوران حساسی از زندگی خود به سر می‌برند و از لحاظ روحی بسیار شکننده‌اند. در نتیجه شما با مقایسه‌ی نوجوانان با دوستان و اطرافیان آن‌ها، نه‌تنها نمی‌توانید کمکی به آنان کنید، بلکه باعث تضعیف روحیه و باعث کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان می‌شود.

.توبیخ پی‌در‌پی

گاهی نیاز است به عنوان والد، نوجوان خود را از اشتباهی که مرتکب شده‌است آگاه کرده و برای ماندگار شدن این تجربه در ذهنش، او را نصیحت کنیم. اما هنگامی‌که این موارد زیاد شود و شما پی‌در‌پی به سرزنش نوجوان‌تان بپردازید، او را در خودش خرد می‌کنید و باعث کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان می‌شود.

پیشنهاد ما این است که گاهی و در بعضی موارد که از اهمیت کمتری برخوردار است، در سکوت، فرصت فکر کردن را به نوجوانان بدهید تا خود به نتایج کارش بیندیشد.

.رفع مکرر اشتباه‌ها

خطای دیگری که در برخورد با نوجوانان از طرف والدین شاهد آن هستیم، اصلاح اشتباه‌های آنان است. برخی والدین در حمایت از فرزندان خود دچار افراط می‌شوند؛ بطوری که هرگاه فرزند اشتباهی مرتکب می‌شود، فرصت تفکر و جبران را از او گرفته و خود به‌صورت مستقیم به اصلاح خطای اتفاق افتاده می‌پردازند.

این رفتار باعث می‌شود که او نه‌تنها از قبول مسئولیت کار خود شانه خالی کنند بلکه با القای این حس که قدرت تصحیح اشتباه خود را ندارند، باعث کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان میشود.

سخن پایانی

در پایان توجه شما را به این موضوع جلب می‌کنیم، بهترین کاری که شما به عنوان والد می‌توانید برای نوجوان خود انجام دهید همراهی با اوست. تا زمانیکه که در کنار او باشید، به کمک هم از پس مشکلات و موانع بر می‌آیید؛ اما به محض اینکه مقابل او بایستید، علاوه بر تمام مشکلات موجود، باید موانع ارتباطی بین خودتان را نیز در نظر بگیرید.