شاید شما یکی از افراد علاقه‌مند به برنامه ‌نویسی بوده اید که چندین بار از خود این سوال را پرسیده‌اید که چگونه باید برنامه نویسی را شروع کنم؟آموزش مفاهیم برنامه نویسی چگونه خواهد بود؟ چگونه می‌توانم برنامه‌های دلخواه خود را نوشته و ایده‌هایی که در ذهن دارم را به برنامه تبدیل کنم؟ کدام زبان برنامه نویسی را انتخاب کنم؟

برنامه نویسی نیز مانند هر رشته ی دیگری دارای تعدادی اصطلاح و واژه‌های تخصصی خود می‌باشد که با آشنا شدن با این مفاهیم و دانستن آن‌ها می توانید به راحتی مفاهیم اصلی را درک کرده و به یک برنامه نویس حرفه ای تبدیل شوید.

اگر تا حدی با این رشته آشنا باشید حتما تا به حال با کلماتی مانند متغیر، تابع، دستور، حلقه، شرط و… برخورد داشته‌اید، و حالا با هم اصطلاحات رایج در برنامه‌ نویسی  و اصطلاحات پایه آن را بررسی کرده و بیشتر با معنا، مفهوم و کاربرد آن‌ها آشنا شویم.پس برای آشنایی با مفاهیم برنامه نویسی با ما همراه باشید…

اصطلاحات رایج در برنامه‌ نویسی

در ابتدای راه آموزش مفاهیم برنامه نویسی باید بدانید اگر واقعا به برنامه نویسی علاقه‌مند هستید این آموزش را دنبال کنید، چرا که به یقین می‌توان گفت مهم‌ترین عامل موفقیت شما در این زمینه داشتن علاقه و گذاشتن زمان برای اینکار است!

هدف اصلی ما از برنامه ‌نویسی این است که خواسته‌های خود را به کامپیوتر انتقال دهیم، اما باید به شما بگوییم کامپیوتر مانند شخصی می‌ماند که هیچ چیز نمی‌داند!

شما باید تمام در‌خواسته های خود را بصورت مرحله به مرحله به او بگوییم و در غیر اینصورت دچار اشتباه خواهد شد، به همین دلیل باید به اندازه‌ی کافی صبر و حوصله داشته باشید.

در اکثر زبان‌های برنامه نویسی توابع و متدهای آماده‌ی بسیاری وجود دارد که شما می‌توانید بعدها در برنامه‌ی خود به راحتی از آن‌ها استفاده کنید.

در ادامه مقاله آموزش مفاهیم برنامه نویسی به دسته بندی زبان های برنامه نویسی می پردازیم:

دسته‌بندی زبان‌های برنامه نویسی

از اولین واژگانی که در آموزش مفاهیم برنامه نویسی با ان مواجه خواهید شد سطح بالا و سطح پایین بودن زبان های برنامه نویسی است.در حالت کلی سه دسته زبان برنامه نویسی وجود دارد، که شامل زبان‌های سطح بالا، زبان سطح میانی و زبان سطح پایین می‌باشد، در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم :

زبان‌های سطح بالا

این دسته از زبان‌های برنامه نویسی شباهت بسیار زیادی به زبان انسان دارد و به راحتی توسط ما قابل فهم هستند، به همین دلیل به آن‌ها زبان سطح بالا (نزدیک به زبان انسان) می‌گوییم، به شدت به شما توصیه می‌کنیم اگر برای اولین بار قصد برنامه نویسی دارید به سراغ این زبان‌ها بروید. نمونه هایی از این زبان جاوا، پایتون، سی‌شارپ، آبجکتیو سی و… جزو زبان‌های سطح بالا هستند.

زبان‌های سطح پایین

این‌ نوع زبان‌ها به طور قابل توجهی برای انسان غیر قابل فهم بوده و بیشتر به زبان ماشین شباهت دارند، هرچند فهم آن‌ها برای رایانه آسان‌تر است،.

اما از آنجایی که صحبت کردن با زبان انسان برای ما راحت‌تر است به همین دلیل اکثر افراد سعی می‌کنند از دسته‌ی اول همان زبان‌های سطح بالا استفاده کنند، اگر قصد دارید به طور مستقیم با سخت‌افزار صحبت کنید باید به سراغ این دسته از زبان‌ها بروید، در غیر این صورت به شما توصیه می‌کنیم از همان دسته‌ی اول استفاده کنید .

زبان اسمبلی جزو زبان‌های سطح پایین است.

زبان‌های سطح میانی

همان‌گونه که از نام این دسته پیداست این زبان‌ها چیزی بین زبان‌های سطح بالا و زبان‌های سطح پایین هستند، این زبان‌ها علاوه بر اینکه به زبان انسان نزدیک‌اند در عین حال برای برقراری ارتباط مستقیم با سخت‌افزار نیز مناسب هستند.

اگر وقت و حوصله‌ی زیادی دارید و می‌خواهید از پایه برنامه نویسی را بیاموزید می‌توانید به سراغ این دسته از زبان‌ها بروید (سی، سی‌پلاس‌پلاس و… جزو زبان‌های سطح میانی به حساب می‌آیند)

زبان انگلیسی خود را تقویت کنید

هرچند که بدون دانستن زبان هم می‌توانید وارد دنیای برنامه نویسی شوید اما از آنجایی که ما با زبان‌های برنامه نویسی سطح بالا کار می‌کنیم شدیدا به شما توصیه می‌کنیم در اولین گام سعی کنید سطح زبان انگلیسی خود را به حد قابل قبولی برسانید.

لازم نیست برای برنامه نویس شدن مدرک آیلتس زبان انگلیسی داشته باشید ولی اگر آشنایی نسبتا مناسبی با زبان انگلیسی داشته باشید کار شما بسیار راحت خواهد بود و به راحتی می‌توانید با توابع و دستورات برنامه نویسی ارتباط برقرار کنید.

در این مقاله آموزش مفاهیم برنامه نویسی، اهمیت یادگیری زبان انگلیسی را برای برنامه نویسی توضیح داده‌ایم، به یاد داشته باشید زبان تخصصی دنیای آی‌تی زبان انگلیسی است، به همین دلیل با دانستن زبان انگلیسی سرعت پیشرفت شما به طرز چشم‌گیری افزایش خواهد یافت!

با مبانی دنیای آی‌تی آشنا شوید

یکی دیگر از موارد آموزش مفاهیم برنامه نویسی آشنایی با آی‌تی است. اگر می خواهید یک برنامه نویس حرفه‌ای شوید، به شما توصیه می‌کنیم در حد قابل قبولی با مبانی دنیای آی‌تی و فناوری آشنا باشید، هرچند لازم نیست یک مهندس آی‌تی باشید، تنها اگر آشنایی نسبی با مفاهیم کامپیوتر، سخت‌افزار، نرم‌افزار، نحوه‌ی عملکرد حافظه‌ی رم و پردازنده در اجرای دستورات و… داشته باشید در همین حد کافی است!

این آشنایی می‌تواند به شما در درک اصطلاحات برنامه‌ نویسی کمک قابل توجهی کرده و سرعت پیشرفت شما را در این رشته افزایش دهد.

برای برنامه نویسی لازم است که به کلاس بروم؟

یکی از مواردی که در آموزش مفاهیم برنامه نویسی مهم است اینکه اگر واقعا به برنامه نویسی علاقه‌مند بوده و برای یادگیری آن جدی هستید احتیاجی به کلاس رفتن نیست، چرا که ما در این سری آموزش مفاهیم برنامه نویسی تمام مفاهیم و اصول برنامه نویسی را از پایه به شما آموزش خواهیم داد، اما اگر فکر می‌کنید ممکن است زیر تکالیفتان شانه خالی بکنید توصیه می‌کنیم حتما به کلاس بروید!

در هر صورت قرار گرفتن در جمع تعدادی انسان هم‌فکر با شما (هنرجویان برنامه نویسی) می‌تواند انگیزه‌ی شما را برای یادگیری بیشتر کند، اما اگر فکر می‌کنید انگیزه‌ی کافی برای این‌کار را دارید احتیاجی به کلاس رفتن نخواهید داشت.

آموزش مفاهیم برنامه نویسی و اصطلاحات رایج آن

حالا با برخی از اصطلاحات رایج در برنامه نویسی آشنا خواهیم شد، به یاد داشته باشید ، توجه داشته باشید که این اصطلاحات، در تمام زبان‌های برنامه نویسی مشترک است و از نوع زبان و سینتکس، در تمام زبان‌های برنامه نویسی وجود دارد.

ورودی برنامه Input

مجموعه‌ای از داده و دستورالعمل‌ها که با استفاده از ابزارهای ورودی در اختیار رایانه (برنامه) قرار می‌دهیم.که بخشی دیگر از موارد آشنایی با مفاهیم برنامه نویسی میباشد

خروجی برنامه Output

نتیجه‌ی انجام محاسبات و انجام دستورالعمل‌های یک برنامه خروجی آن برنامه خواهد بود، این خروجی می‌تواند به صورت یک پیغام، عملیات یا حتی ورودی بعدی برنامه ظاهر شود.یکی از موارد آموزش مفاهیم برنامه نویسی میباشد

الگوریتم Algorithm

یکی از موارد آموزش مفاهیم برنامه نویسی و از اصطلاحات رایج در برنامه‌ نویسی الگوریتم است. تمام برنامه‌های موفقی که در اطراف خود می‌بینید در ابتدا تعدادی طرح و ایده بوده‌اند که در قالب الگوریتم توسعه یافته و سپس به برنامه‌ تبدیل می‌شوند، از آن‌جایی که این نوع نوشتن در تمام دنیا استاندارد نیست، برای نشان دادن الگوریتم یک برنامه از فلوچارت (روندنما) استفاده می‌کنیم، یک فلوچارت مجموعه‌ای از اشکال و تصاویر قراردادی است که مراحل کار یک برنامه را نمایش می‌دهد.

متغیر Variable

در برنامه نویسی متغیرها مانند ظرف‌هایی هستند که داده‌های مختلف در آن‌ها قرار خواهند گرفت، می‌توان در دنیای واقی متغیرهای را به ظرف تشبیه کرد، ظرفی برای نگهداری مایعات، ظرفی برای نگهداری لباس یا ظرفی که آن‌را با سیمان پر می‌کنیم، همانطور که می‌دانید این ظروف کاملا مجزا از یکدیگر بوده و نمی‌توان محتویات آن‌ها را با یکدیگر ترکیب کرد.

در برنامه نویسی این ظرف‌ها متغیر نام دارند و در حقیقت به خانه‌هایی از حافظه اطلاق می‌شوند که هر کدام برای نگهداری نوع خاصی از داده‌ها  (Data Type) به کار می‌روند، نوعی از متغیرها برای نگهداری اعداد استفاده می‌شوند، نوعی دیگر برای نگهداری رشته‌های متنی به کار می‌روند، برخی از آن‌ها برای نگهداری کارکترها مورد استفاده قرار می‌گیرند و… .

دستور Statement

بخوان، دریافت کن، بنویس، محاسبه کن، مقایسه کن.

در برنامه نویسی به این عبارات دستور یا Statement گفته می‌شود، هرگاه قصد نوشتن یک برنامه‌ی کامل را داشته باشید به طور قابل توجهی از دستورات استفاده خواهید کرد.این مورد هم یکی دیگر از موارد آشنایی با مفاهیم برنامه نویسی است

دستور شرطی Condition

در حالت عادی رایانه تمام دستورات را یکی پس از دیگری پردازش کرده و آن‌ها را بدون استثنا اجرا می‌کند، اما گاهی اوقات لازم است این عمل با توجه به موقعیت و تنها تحت شرایطی خاص اجرا شوند، در چنین مواقعی از دستورات شرطی استفاده می‌کنیم و به رایانه اجازه می‌دهیم که با توجه به شرایط تصمیم گرفته و دستوری را اجرا کند یا از آن بگذرد.

دستور تکرار یا حلقه Loop

فرض کنید قصد دارید برنامه‌ای بنویسید که یک دستور مشخص و تکراری ۱۰۰۰۰ را بار انجام دهد، یک روش برای انجام این کار این است که دستور مورد نظر خود را ۱۰۰۰۰ بار به صورت دستی بنویسید، مسلما این کار به هیچ وجه توجیه مناسبی ندارد!

در چنین مواقعی از دستورات تکرار (حلقه‌ها) استفاده می‌کنیم، همانگونه که از نام آن‌ها پیداست، مانند یک حلقه به دور خود میچرخند و دستور مورد نظر ما را به دفعات مورد نظر یا تحت شرایطی خاص انجام می‌دهند.بخشی از موارد آشنایی با مفاهیم برنامه نویسی است

تابع Function

تابع که در ریاضی نیز نام آن را شاید شنیده باشید از دیگر اصطلاحات رایج در برنامه‌ نویسی است که کاربرد خاص خود را دارد. کارمندانی را در نظر بگیرید که هرکدام وظیفه‌ی خاصی را بر عهده داشته به طوری که با صدا زدن نامشان حاضر شده و وظیفه‌ی محول شده را انجام می‌دهند، توابع در برنامه نویسی نیز به همین صورت عمل می‌کنند، آن‌ها قطعاتی کوچک در یک برنامه هستند که وظایفی خاص را برعهده دارند.

مقادیری را به عنوان ورودی تحویل گرفته و با توجه به وظیفه‌ای که دارند (کدهای نوشته شده در بدنه‌ی تابع) مقداری خاص را به عنوان نتیجه‌ی کارشان برگردانند، شما می‌توانید یک تابع را تنها یکبار بنویسید و در تمام برنامه‌تان با صدا زدن نام تابع از آن استفاده کنید.که جزوی از آشنایی با مفاهیم برنامه نویسی است

آرایه Array

از دیگر اصطلاحات برنامه نویسی آرایه است که به نوعی متغیر است، اگر ابتدای آموزش را به درستی خوانده باشید حتما به یاد دارید که متغیرها ظرف‌هایی بودند که مقادیری را در آن‌ها قرار می‌دادیم.

حال فرض کنید بخواهیم ۱۰۰۰۰ عدد ظرف برای نگهداری مایعات تهیه کنیم، در چنین شرایطی باید از آرایه استفاده کنیم، در واقع آرایه‌ها یک نوع ظرف (متغیر) به تعداد زیاد هستند که با اندیس شماره‌گذاری شده‌اند، ظرف ۱، ظرف ۲، ظرف ۳ و…

توجه داشته باشید که آرایه‌ها در اکثر زبان‌های برنامه‌ نویسی از اندیس ۰ شروع می‌شوند.

رشته String

رشته آرایه‌ای از کاراکترهاست، هنگامی که تعداد زیادی کاراکتر پشت سر هم و به صورت متوالی قرار می‌گیرند یک رشته را تشکیل خواهند داد، به زبان ساده‌تر می‌توانیم جملات و متون را در برنامه نویسی رشته بنامیم.

محیط توسعه‌ی مجتمع IDE

آی دی ای IDE که مخفف واژه‌های Integrated Development Environment  و از اصطلاحات رایج در برنامه‌ نویسی می‌باشد، در واقع یک محیط منسجم است از تمام ابزارهایی که برای نوشتن یک برنامه به آن‌ها نیاز خواهید داشت، آی‌دی‌ای‌ها معمولا شامل یک ویرایشگر متن، دیباگر، کامپایلر، لینکر و مجموعه‌ای از سایر ابزارهای مورد نیاز برای برنامه نویسی هستند، به عنوان IDEهای معروف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

Eclipse

Visual Studio

Android Studio

Code::Blocks

NetBeanse

IntelliJ IDEA

Xcode

و…

در بخش بعدی مقاله آموزش مفاهیم برنامه نویسی به انتخاب بهترین زبان برای برنامه نویسی می پردازیم:

چه زبانی را برای برنامه نویسی انتخاب کنیم؟

در ابتدا باید به شما بگوییم قاعده‌ی کلی برنامه‌ نویسی به یک شکل است، اگر شما با آموزش مفاهیم برنامه نویسی و اصطلاحات رایج در برنامه‌ نویسی آشنا باشید برای شما تفاوتی نمی‌کند کدام زبان را شروع کنید و در هر صورت موفق خواهید بود (به شرطی که مفهوم الگوریتم‌نویسی را به خوبی درک کرده و بتوانید از آن استفاده کنید).

اولین گام برای انتخاب یک زبان برنامه نویسی این است که هدف خود را مشخص کنید، قصد دارید برنامه نویسی را برای چه کاری بیاموزید؟ نوشتن برنامه‌های تحت وب، اتوماسیون‌های اداری، برنامه‌های دسکتاپ، برنامه برای تلفن‌های هوشمند، بازی‌سازی، علاقه، کسب درآمد؟

برنامه نویسی برای تلفن‌های هوشمند

یکی دیگر از موارد آموزش مفاهیم برنامه نویسی ، برنامه نویسی با تلفن همراه است. از آنجایی که امروزه استفاده از تلفن‌های هوشمند در بین کاربران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، برنامه نویسی این زمینه نیز می‌تواند بسیار هیجان‌ انگیز و در عین حال درآمدزا باشد!

برای اینکه بتوانید برای تلفن‌های هوشمند برنامه بنویسید باید در ابتدا سیستم‌ عامل مورد نظر خود را انتخاب کنید، برای کدام دسته از کاربران قصد نوشتن برنامه دارید؟ کاربران اندروید، آی‌ او‌ اس یا ویندوزفون؟

برنامه نویسی اندروید

در حال حاضر برای اینکه بتوانید برای پلتفرم اندروید برنامه بنویسید باید با زبان Java آشنایی پیدا کنید.

برنامه‌ نویسی آی‌ او‌ اس

برای اینکه بتوانید برای سیستم‌ عامل آی‌ او‌ اس برنامه بنویسید باید به سراغ زبان برنامه‌ نویسی Objective-C یا SWIFT بروید.

برنامه نویسی تحت وب

برای اینکه بتوانید برنامه‌های تحت وب (وب اپلیکیشن‌ها) را بنویسید، باید در سه حیطه تسلط پیدا کنید:

برنامه نویسی سمت کاربر Client Side

این کدها توسط مرورگر پردازش و اجرا می‌شود و اغلب برای طراحی ظاهری و رابط کاربری (UI) یک پروژه به کار می‌روند، HTML ،CSS ،JavaScript و jQuery جزو زبان‌های سمت کاربر محسوب می‌شوند، در صورت علاقه می‌توانید مقالات رایگان زیر را در این خصوص مطالعه کنید:

آموزش مفاهیم برنامه نویسی زبان HTML برای صفحات طراحی وب

آموزش مفاهیم برنامه نویسی زبان CSS در زیباسازی صفحات وب

آموزش مفاهیم برنامه نویسی زبان JavaScript در پویاسازی صفحات وب

برنامه نویسی سمت سرور Server Side

برای نوشتن وب اپلیکیشن‌های داینامیک و پویا باید به یکی از زبان‌های سمت سرور آشنا باشید، PHP ،ASP.NET ،Python ،Java و Ruby جزو زبان‌های برنامه‌ نویسی تحت وب محسوب می‌شوند، در این مقاله می‌توانید بیشتر با زبان برنامه‌ نویسی PHP آشنا شوید.

کار با بانک‌های اطلاعاتی Database

برای اینکه بتوانید یک پروژه‌ی تحت وب را به طور کامل طراحی و اجرا کنید باید با دیتابیس و نحوه‌ی کار با آن نیز آشنایی نسبتا مناسبی داشته باشید، Microsoft SQL Server ،MySQL ،Microsoft Access ،Oracle برخی از محبوب‌ترین بانک‌های اطلاعاتی هستند که با توجه به زبان برنامه‌ نویسی مورد نظر خود می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

برنامه نویسی تحت دسکتاپ

برای نوشتن برنامه‌های تحت دسکتاپ و اتوماسیون‌های اداری می‌توانید از زبان‌های C++ ،C# ،Java و… استفاده کنید.

اگر توضیحات آموزش مفاهیم برنامه نویسی بالا را به دقت مطالعه کرده باشید، یکی از زبان‌هایی به صورت مشترک در میان تمامی پلتفرم‌ها قابل مشاهده است، زبان جاوا  (Java) می‌باشد، جاوا یک زبان چند سکویی (Cross Platform) می‌باشد، به بیان ساده‌تر زبان جاوا از پلتفرم‌های مختلفی پشتیبانی می‌کند، شما می‌توانید یکبار برنامه‌ای را به زبان جاوا نوشته و در پلتفرم‌های مختلف (ویندوز، لینوکس، مک و…) از آن خروجی بگیرید.

این کار توسط ماشین مجازی جاوا (JVM) یا Java Virtual Machine) ) قابل انجام خواهد بود، در نتیجه شما فارغ از اینکه برای چه سیستم‌ عاملی در حال نوشتن هستید تنها بر روی برنامه‌ نویسی تمرکز خواهید داشت.

علاوه بر این سینتکس زبان جاوا تا حدودی شبیه به ++C بوده و البته مدل شئ‌گرایی آن تا حدودی از ++C ساده‌تر است، از دیگر ویژگی‌های زبان جاوا این است که مدیریت حافظه را به صورت خودکار انجام داده و آن را بر عهده می‌گیرد.

سخن پایانی

در پایان مقاله آموزش مفاهیم برنامه نویسی، با توجه به توضیحات بالا می‌توانید تصمیم بگیرید که از کدام زبان برای نوشتن برنامه‌های خود استفاده کنید، هر چند کسب درآمد می‌تواند انگیزه‌ی خوبی باشد که شما به سراغ یکی از زبان‌های مورد نظر خود بروید اما باید بدانید قبل از هر چیزی داشتن علاقه بسیار مهم است، توصیه می‌کنیم با توجه به علاقه‌ی خود یکی را انتخاب کرده و سعی کنید به خوبی بر آن تسلط پیدا کنید.

همانگونه که گفتیم قاعده‌ی کلی برنامه نویسی برای زبان‌های مختلف تقریبا یکسان است و تنها تفاوت‌هایی جزئی در سینتکس زبان‌ها وجود دارد، بنابراین اگر شما در یک زبان به خوبی تسلط پیدا کنید خیلی راحت خواهید توانست سایر زبان‌ها را نیز بیاموزید، همچنین استفاده از تجارت سایرین در این زمینه می‌تواند کمک شایانی به شما بکند.

مقاله ای که مطالعه کردید آموزش مفاهیم برنامه نویسی بود امیدوارم مورد پسند شما واقع شده باشد.