شاید در میان دوستان و خانواده خود افرادی را دیده باشید که در پیدا کردن جهت مهارت خوبی دارند و به راحتی می‌توانند آدرس ها را در سطح شهر پیدا کنند. یا حتی برخی از افراد توانمندی‌های خوبی در زمینه طراحی دارند. آیا تا به حال دقت کرده‌اید که چگونه این مهارت را کسب کرده‌اند؟ این توانایی ها و مهارت ها مرتبط با هوش فضایی است و این افراد از هوش فضایی بالایی برخوردارند. جالب است بدانید این هوش کاملا اکتسابی است و می‌توان با راهکارهایی که در این مقاله بیان می‌کنیم در جهت افزایش هوش فضایی و پرورش آن گام برداشت.

افرادی که دارای هوش فضایی بالایی هستند، در مجسم کردن و درک تصاویر محیط پیرامون و ایجاد یک تصویر ذهنی توانا هستند. افرادی مانند معماران، نقاشان، مجسمه سازان، طراحان دکوراسیون ساختمان.

هوش فضایی جزئی از هوش عمومی محسوب می‌شود، بنابراین افزایش توانایی فضایی فرد باعث افزایش هوش فضایی و هوش کلی او می‌شود. این توانایی‌ها را می‌توان با تمرین‌هایی برای تقویت بینایی و افزایش هوش فضایی نیز انجام داد. چندین تست رسمی شده است که از این تکنیک‌ها برای اندازه گیری هوش فضایی یک فرد استفاده می‌شود.

هوش فضایی و ریاضی 

توانایی فضایی برای یادگیری ریاضیات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یک ریاضیدان از تفکر فضایی دیداری، برای بالا بردن سطح مقایسه‌ی کمیت و حساب استفاده می‌کند. به طور مثال، دانش‌آموز برای راحت بودن در محاسبه هندسی و تشخیص الگو، یک شی هندسی ذهنی را ایجاد می‌کند که می‌تواند آن را اندازه‌ گیری و جابه‌جا کند و یا تغییر شکل دهد.

ویژگی‌های افراد با هوش فضایی بالا

1. از خواندن و نوشتن لذت میبرند.
2. در درست کردن پازل و معماها مهارت کافی دارند.
3. در تفسیر عکس، گراف و نمودار مهارت لازم دارند.
4. از رسم، نقاشی و هنرهای تجسمی لذت می‌برند.
5.  الگوها را به راحتی تشخیص می‌دهند.

تاثیر جنسیت در هوش فضایی

اگرچه بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که مردان در انجام کارهای فضایی، عملکرد بهتری نسبت به زنان دارند، این بدان معنا نیست که پسران همیشه از هوش فضایی بهتری از دختران برخوردار هستند. داشتن اعتماد به نفس هر فرد و اهمیتی که این هوش ممکن است در کار او داشته باشد، می‌تواند تفاوت بزرگی را در این قابلیت ایجاد کند؛ بنابراین، هرگز تصور نکنید که دختران قرار است در یادگیری فضایی، ریاضی یا STEM ضعیف باشند. دختران و پسران باید هم خودشان را باور داشته باشند و هم تمام تلاششان را برای یادگیری صرف کنند.

راه های افزایش هوش فضایی

در ادامه روش هایی را جهت افزایش و بهبود هوش فضایی برای کودکان شما آورده ایم که انجام هر یک برای هر فرد نسبت به معیار های مختلفی متفاوت اثر خواهد گذاشت.

 توضیح روابط فضایی به کمک ژست ها و حرکات بدن

حرکات دست، یک ابزار ارتباطی و آموزشی قدرتمند است. کودکان معمولاً هنگامی که معلم و یا مربی از حرکات استفاده می‌کند نسبت به زمان‌هایی که فقط از گفتار استفاده می‌کنند، درس‌ها را بهتر یاد می‌گیرند. وقتی کودکان از حرکات برای نشان دادن حرکات اشیاء استفاده می‌کنند، توانایی فضایی دیداری آن‌ها نیز بهبود می‌یابد. این پیشرفت همچنین در کودکانی مشاهده می‌شود که به‌طور خودجوش از ژست‌ها و حرکات استفاده نمی‌کنند اما بعد از آنکه از آن‌ها خواسته شود، این کار را می‌کنند.

آموزش تجسم سازی با استفاده از قدرت تخیل

تجسم کردن، یعنی استفاده از تصاویر بصری برای نشان دادن ذهنی یک جسمی که به لحاظ فیزیکی موجود نیست. این یک مهارت قدرتمند در یادگیری فضایی و حل مسئله است.می‌توان به کودکان خردسال یاد داد که از مهارت تجسم سازی برای تقویت توانایی فضایی دیداری خود استفاده کند. به عنوان مثال، کودکان خردسال اغلب ” سوگیری گرانشی ” (gravity bias ناتوانی کودکان در پیش بینی موقعیت اشیا در هنگام افتادن) دارند.

در یک آزمایش، وقتی یک توپ می‌افتد، کودکانی که در سنین پیش از دبستان هستند، بیشتر فکر می‌کنند که توپ درست در پایین ظاهر می‌شود، حتی اگر توپ از یک لوله پیچ خورده پایین بیاید؛ اما وقتی به آن‌ها آموزش داده می‌شود که قبل از جواب دادن مسیر توپ را تجسم کنند، بچه‌های بیشتری توانستند جواب درست را بدهند.

بازی‌های تطبیقی

بازی تطبیق خانه‌سازی را انجام دهید. با سر هم کردن یک سازه‌ی ساده با استفاده از بلوک‌های بازی شروع کنید و سپس از کودک بخواهید که آن را از لحاظ شکل و رنگ مطابقت دهد. همچنین می‌توانید از یک کودک بخواهید که سازه را بسازد و در این حین از کودک دیگر بخواهید تا یک کپی از آن را بسازد. هرگاه کودکان با ساختمان‌سازی بیشتر آشنا شدند و در تطابق اطمینان و اعتماد به‌ نفس بیشتری پیدا کردند، پیچیدگی سازه‌ها را افزایش دهید.

بازی‌های رایانه‌ای

یکی از راه هایی که برای افزایش هوش فضایی وجود دارد، حرکت در محیط‌های بازی های کامپیوتری است. در این مورد، بازی هایی که عرضه شده اند می‌توان اشیا بازی را با حرکت دادن لگوها حرکت داد. حتی در این بازی‌ها قادر خواهید بود تناظر دوبه‌دوی بازی را با لگو ایجاد کرد.

بلوک‌های بازی و قصه گویی با الهام از اشیاء

بازی با اشیاء بنایی مانند لگو و بلوک‌های چوبی می‌تواند توانایی تفکر دیداری و فضایی کودک را به میزان قابل‌ توجهی افزایش دهد.

اما نیازی نیست که حتماً اسباب‌بازی‌هایی درست و عالی داشته باشید. حتی می‌توان از چند جعبه‌ی خوراکی یا رول کاغذ توالت برای سر هم کردن و ساخت سازه‌های جالب استفاده کرد. مشکلی را به آن‌ها نشان دهید یا بگویید تا کودک حل کند. یک مطالعه نشان می‌دهد که هنگامی که فعالیت‌های ساخت‌وساز در یک زمینه داستان‌پردازی انجام می‌شود، هوش فضایی کودکان پیشرفت بیشتری خواهد داشت.

نقشه خوانی

نقشه‌خوانی می‌تواند به کودکان در کسب مفاهیم انتزاعی فضا و توانایی فکر کردن سیستماتیک در مورد روابط فضایی که مستقیماً در جهان واقعی و فیزیکی وجود ندارند، کمک کند. نقشه‌ها، اطلاعات فضایی را به ما نشان می‌دهند که با موقعیت‌یابی که مستقیماً در جهان واقعی تجربه می‌کنیم فرق دارد. کودکان می‌توانند از طریق نقشه‌خوانی یاد بگیرند که در مورد روابط چندگانه با مقیاس بزرگ بین مکان‌های مختلف به‌صورت عینی فکر کنند.

انجام اوریگامی و تمرین تا زدن کاغذ

سال‌هاست که بازی ذهنی کاغذ و تا، برای افزایش توانایی چرخشی ذهنی استفاده می‌شود. اگرچه هیچ تحقیقی یافت نشده است که بازی تا زدن کاغذ و ساختن اشکال را به تقویت و افزایش هوش فضایی ربط داده باشد، البته می‌توان باور داشت که تمرین کاغذ و تا می‌تواند توانایی تا زدن ذهنی کاغذ را بالا ببرد.

یاد گرفتن نواختن ساز موسیقی 

چندین مطالعه نشان داده است که یادگیری نواختن آهنگ و موسیقی می‌تواند توانایی زمانی- فضایی را افزایش دهد.

استدلال زمانی _ مکانی (فضایی) به معنای توانایی در فکر کردن به روابط فضایی است که در گذر زمان تغییر می‌کنند. این مهارت به شما این امکان را می‌دهد تا به‌طور ذهنی به یک آیتم بعد از دیگری بپردازید تا ببینید که اکثر آیتم‌ها چگونه در کنار هم قرار دهید.

توجه داشته باشید که این موضوع با تئوری بحث برانگیز “اثر موتزارت” تفاوت دارد که ادعا می‌کند گوش کردن به موسیقی می‌تواند سبب پیشرفت در انواع مختلفی از مهارت از جمله تفکر فضایی شود. در یک متا آنالیز از 553 فرد، اثبات شد که یادگیری موسیقی، بیشتر از گوش دادن به موسیقی، با افزایش هوش فضایی ارتباط دارد.

سخن پایانی

در این مقاله شما را با هوش فضایی و روش های افزایش و بهبود آن آشنا کردیم. توجه داشته باشید که میزان تاثیر هر کدام از راهکار های فوق به معیار های مختلفی چون ذهن کودک، سن او، میزان تکرار و تمرین او و … وابسته است. امیدواریم این مطلب برای شما و دلبندتان مفید واقع گردیده باشد. آیا جز موارد فوق شما اطلاعاتی برای افزایش هوش فضایی دارید؟ آن را در قسمت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید!